Gerçekte sübjektif olmaktan kurtulan hiç bir sanat eseri yoktur. Müşajede eden (yani insan), müşahede edileni (yani eşyayı, vakıaları, insanları ve ruh hallerini) daima kendi açısından ve kendine göre görmeğe mahkum olduğu için tam ölçüde objektif olamaz. Bir dereceye kadar kendini ayırabilir (yani bir dereceye kadar objektif olabilir). İşte objektif olmanın bu en çok imkan haddi realizmi, subjektif olmanın da en son imkan haddi romantizmi vücuda getirir. Aralarında daha birçok dereceler vardır ki, iki sınıfa da girebilir veya giremezler.
Diğer Peyami Safa Sözleri ve Alıntıları
Bir aralık etrafına ve insanların yüzlerine baktı. Tramvayda hiç kimse gülümsemiyordu. Hepsinde yük taşıyan insanların yorgunluğu ve bezginliği var. Tramvay onları bir tarafa götürmese, hepsi oldukları yerde senelerce kalacaklarmış gibi ezik ve bitik, hepsinde bir bedbinlik. En küçük sebeplerle kavgaya bahane arıyorlar.- Ah, insanlar niçin her şeyi anlayamıyorlar? Beş dakika, on dakika, yarım saat kendilerini unutsalar, kendilerini karşılarındakinin yerine koysalar tam onun gibi -fakat hiç eksiksiz ve tam- onun gibi duysalar, her şey ne kadar yerli yerinde olacak. Hayır! İllâ ki zıddiyetler, öfkeler, yanlış anlaşmalar, kıskançlıklar, inatlar, şüpheler, hâkim olmak arzuları...
- Büyük bir hastalık geçirmeyenler, her şeyi anladıklarını iddia edemezler.
- Zaman yürümüyor, dakikalar korkunç bir sıkıntı içinde uzuyorlar, hatta dağılıyor, birikmiyor, toplanmıyor ve bir çeyrek saat olamıyorlar.
- Denizde, dalgalar arasında boğulacağını anladıktan sonra hiçbir hareket yapmayarak kendilerini suya salıverenler ve felaketi bir an evvel isteyenler gibi kendimi bırakmıştım. Bir şey ümit etmemenin rahatlığından başka barınacak ruhi bir köşem kalmamıştı.
Artık hiçbir şey tahmin edemiyor, hiçbir şey beklemiyordum. - Uyuyamadım, ağrılarım arttı, fakat ruhi azabıma nispetle çok asil, sade ve saf olan et ıstırabımı o gece sevdim.
- Ben belki teselli edilmeye muhtacım, fakat bunu istemiyorum, anladın mı? Ben yalan söylenmesini istemiyorum. Hem bu ne budalaca teselli! Aldandığımı anladıktan sonra daha fazla sıkılmayacak mıyım?
- Bazen etrafımızda o kadar esrarlı bir hadise olur ki ince teferruatına kadar bunu sezeriz, fakat hiçbir şey idrak etmeyiz; ruhumuzun içinde ikinci bir ruh her şeyi anlar, fakat bize anlatmaz, böyle korkunç işaretlerle bizi muammanın derinliklerine atar ve boğar.
- Havuzda yıldızların aksine bakıyoruz; fakat aynı şeyi hissettiğimizden emin olmamak azabı içindeyim.
- ... ağaçların bile sıhhatine imrenerek yürürdüm.
Cemal Süreya
Charles Dickens
Tarık Tufan
Cemal Granda
Mihail Afansyeviç Bulgakov
Jerome David Salinger
John Steinbeck
Sylvia Day
Haldun Taner
Ursula K. Le Guin