?? Descartes'ın şu cümlesi oldukça meşhurdur: «Düşünüyorum o halde varım.» Bu, Descartes'ın şüphesidir. Descartes önce her şeyden şüphe etmiş, sonra böyle demiştir «-Fakat şüphe etmekte olduğum hususta şüphe ?edemem. Öyleyse varım ki şüphe ediyorum, şu halde ben varım! » demiştir. Sonra da «düşünüyorum o halde varım!» cümlesiyle tanındı, ünlendi ve bütün öğreti veya doktrinini bu cümlesine dayalı olarak ispatlayıp geliştirdi. İkinci söz Gide'in sözüdür. «Hissediyorum, o halde varım.!» Üçüncü söz de Albert Camus?un sözüdür.: «Başkaldırıyorum, o halde varım! » Bu daha doğrudur. Aslında ??var? olmanın? bu üç ölçütünden her biri doğrudur. O düşünüyor, vardır ki düşünüyor. Duyumsayan, hisseden kimse, vardır ki hissediyor. Başkaldıran kişi vardır ki başkaldırıyor, isyan ediyor. Fakat burada üç tür «imek» (var bulunmak) vardır.İnsana özgü olan en üstün varoluş «başk,aldırıyorum, o halde varım»dır. Adem Cennet'te olduğu ve başkaldırmadığı sürece adam değil bir melek* idi. Fakat insan cennette ve cennetin tüketim hayatı içinde isyan ediyor ve o meyveyi yedikten sonra (akıl, bilinç ve başkaldırma meyvesi) vaat edilen cennetten değil, yararlanma, keyif çatma ve hayvani tüketim cenneti olan cennetten kovulup çıkarılır. Sonra yeryüzüne gelir ve gayret, uğraşı, cihat, savaşma ve keşmekeş içinde kendi hayatını, geçimini üstlenme görevini yüklenir. Ana ve baba, çocuklarını evden uzaklaştırdıklarında, bu, o çocukların kendi hayatının sorumluluğunu kendilerine havale etmiş olmalarının alametidir. Bu tam da Sartre'ın ?.«delaissement adıyla (egzistansiyalizmin özü) ortaya koyduğu sözün tercümesidir; yani insan kendine bırakılmıştır. Yani tabiatta kendi hayatının sorumluluğu kendisine aittir. Bütün hayvanların ve canlılardan tersine insan için durum budur; Hayvanlara içgüdüsel tabiat hükmeder. ?? (Fecr Yayınları)