Kendisi için yaşama imkânına sahip olan insanlar - her ne kadar bunların sanatçı olduklarını, benimse asla sanatçı olamayacağımı uzun zamandır biliyorduysam da - kendileri için yaşama sorumluluğunu da taşırlar; oysa dostluk, bu sorumluluktan bir muafiyet, kendinden feragattir. Dostluğun ifade tarzı olan konuşmanın kendisi bile, bize bir şey kazandırmayan, yüzeysel bir sayıklamadır. Hayatımız boyunca konuşup, bir dakikalık bir boşluğu sürekli tekrarlamaktan başka bir şey yapmamış olabiliriz; oysa tek başına yapılan yaratıcı sanat çalışmasında düşüncenin izlediği yol, derinlemesinedir; gerçek bir sonuç elde etmek istiyorsak, daha zahmetli olmakla birlikte, ilerleme kaydedebileceğimiz, bize kapalı olmayan tek yöndür bu. Ayrıca dostluk, konuşma gibi faziletten tamamen yoksun olmakla kalmayıp, son derece zararlıdır da. Gelişme yasası tamamen içsel olanlarımızın, dostlarının yanındayken duymamaları imkânsız olan o sıkıntıyı, yani derinliklerde keşif yolculuğuna devam edecek yerde kendi yüzeyinde kalmanın sıkıntısını, tek başımıza kaldığımızda dostluğun bizi ikna etmesi sonucu, düzeltir, dostumuzun söylediği sözleri duygulanarak hatırlar, onları değerli bir katkı olarak görürüz; oysa biz, dışarıdan taşların eklenebileceği binalara değil, dallarının bir sonraki budağını, yapraklarının bir üst tabakasını kendi özsuyundan oluşturan ağaçlara benzeriz. 591