Amerikalı uzman Robert Yerkes'in meşhur bir fotoğrafı vardır: Kucağında şempanze sandığı iki küçük maymunla. Bonobonun bilinmediği zamanlarda çekilmiş bir fotoğraf. Yerkes bu iki maymundan birinin, bildiği bütün maymunlardan daha duyarlı ve empatik, hatta zeki olduğunu söylemişti. Ona insansı dahi adım takmış, 'Almost Human' (Neredeyse İnsan) kitabında bol bol bu şempanzeden bahsetmişti; Batıya ulaşmış ilk canlı bonobolardan biriyle karşı karşıya olduğunu bilmeden. (...) Planckendael kolonisi, [bonoboların] şempanzelerle aralarındaki farkı hemen ortaya seriyor çünkü liderleri dişi. Biyolog Jeroen Stevens, uzun yıllar burada alfa dişi olan demir leydinin başka bir hayvanat bahçesine gönderilmesiyle grup içindeki atmosferin nasıl rahatladığını anlattı bana. Diğer bonoboların çoğuna, özellikle de erkeklere dehşet salmış. Yeni alfanın daha yumuşak bir karakteri var. Hayvanat bahçeleri arasında dişilerin değiş tokuş edilmesi doğal bonobo şablonuna uyan, yeni ve tavsiye edilen bir eğilim. Doğada erkek yavrular anneleriyle birlikte kalırken, kızlar başka yerlere göç eder. Senelerce hayvanat bahçeleri erkekleri başka yerlere gönderdi ve bu yüzden annelerinin yokluğunda sürekli tacize uğrayan erkekler büyük felaketler yaşadı. Bu zavallı erkekler genelde hayatlarını kurtarabilmek için hayvanat bahçelerinin misafırlere açık olmayan yerlerine çekilip yapayalnız bir hayat sürdüler. Erkekleri annelerinin yanında tutarak ve bağlarına saygı duyarak pek çok sorunun önü alınıyor. Bu da bonoboların barış meleği olmadıklarını gösteriyor. Ama ayın zamanda erkeklerin nasıl ana kuzusu olduklarını da gösteriyor; herkesin pek hoşuna gitmeyecek bir şey. Bazı erkekler mızmız erkekli anaerkil maymunlardan rahatsız oluyor. Almanya'da verdiğim bir konferanstan sonra dinleyicilerim arasında yer alan meşhur, yaşlı bir profesör: Bu erkeklerin nesi var! diye haykırmıştı. Antropolog ve biyologların barışçı bir primat akrabayla ilgilenmediği, şiddeti ve savaşı vurgulamakla meşgul olduğu bir dönemde bilim sahnesine çıkan bonobonun kaderidir bu. Kimse onlarla ne yapacağını bilemediğinden bonobolar hızla insan evrim edebiyatının kara koyununa dönüştü. Amerikalı bir antropolog, zaten soyları tükenmeye yüz tuttuğu için onları yok saymayı tavsiye edecek kadar ileri gitti.